پنج سال قبل و در تاریخ ششم مارس ۲۰۱۲، گوگل با ادغام فروشگاه‌های نرم‌افزاری مختلفِ اندروید در یک پلتفرم واحد، تغییر ویژه‌ای در اکوسیستم نرم‌افزاری دستگاه‌های الکترونیکی همراه خود ایجاد کرد. این پلتفرم واحد، پلی استور گوگل (Google Play Store) یا به‌طور مختصر، گوگل پلی (Google Play) نام گرفت. تا پیش از اینُ کاربران اندروید مجبور بودند برنامه‌ها، بازی‌ها، فیلم‌ها و نمایش‌های تلویزیونی را از اندروید مارکت (Android Market)، موسیقی دلخواه خود را از گوگل موزیک (Google Music) و کتاب‌های الکترونیکی را از ایبوک استور گوگل دریافت کنند. تصمیم گوگل برای ادغام تمامی این راهکارها در پورتالی واحد، استفاده از محتوای مختلف در پلتفرم اندروید را بسیار ساده‌تر کرد.

با گذشت پنج سال از تاریخ یادشده، بد نیست نیم‌نگاهی به تاریخچه فروشگاه نرم‌افزاری گوگل، وضعیت فعلی آن و مسیری که از پیدایش آن در قالب راه‌اندازی اندروید مارکت و تکامل در قالب گوگل پلی (Google Play) طی شده است، داشته باشیم.

۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲: دوران پیش از گوگل پلی

اندروید مارکت در سال ۲۰۰۸ و با هدف ایجاد بستری مناسب برای دانلود نرم‌افزارها و بازی‌های ویژه سیستم‌عامل نوپای اندروید راه‌اندازی شد. در سال ۲۰۰۹ این فروشگاه نرم‌افزاری، پشتیبانی از خرید نرم‌افزار را در بریتانیا و آمریکا راه‌اندازی کرد و در ادامه، این سرویس را در سال ۲۰۱۰ پیش روی کاربران بازارهای بین‌المللی قرار داد. در همین سال، فروشگاه کتاب‌های الکترونیکی گوگل یا همان ایبوک استور راه‌اندازی شد. در سال ۲۰۱۱، سرویس گوگل موزیک آغاز به کار کرد و اندروید مارکت هم پشتیبانی از سیستم کرایه فیلم و کتاب را در آمریکا در دستور کار قرار داد.

آنچه مشخص بود، وجود چند فروشگاه نرم‌افزاری مختلف در پلتفرم اندروید، سردرگمی کاربران و ازهم‌گسیختگی سیستم ارائه محتوا را به همراه داشت. از همین رو، گوگل تصمیم به ادغام تمامی راهکارها و ایجاد پلتفرمی یکپارچه گرفت. در زمان رونمایی از فروشگاه نرم‌افزاری گوگل پلی، این شرکت قابلیت ویژه‌ای پیش روی کاربران قرار داد که در آن، تمامی خریدهای به ثبت رسیده از این فروشگاه نرم‌افزاری، بر پایه پلتفرم ابری مدیریت می‌شدند. با استفاده از این راهکار، کاربران نگرانی از بابت از دست رفتن لیست فایل‌های دانلودی خود نداشتند و حتی با تعویض گوشی هوشمند یا تبلت، مجددا می‌توانستند این لیست را در اختیار داشته باشند.

در ابتدای فعالیت گوگل پلی در ماه مارس ۲۰۱۲، این فروشگاه نرم‌افزاری ۴۵۰ هزار نرم‌افزار و بازی اندروید پیش روی کاربران خود قرار داده بود. این در حالی است که رقم یادشده، در پنج سال گذشته به‌مراتب افزایش یافته است. گوگل پلی علاوه بر ارائه گزینه‌های نرم‌افزاری، به مکانی برای خرید سخت‌افزار مختلف شرکت گوگل از سری نکسوس تبدیل شد.

۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵: بهبود شرایط و اعمال تغییرات مثبت

با آغاز به کار گوگل‌پلی، این شرکت خیلی سریع دست‌به‌کار شد و راهکارهایی برای بهبود شرایط و قابلیت‌های این فروشگاه نرم‌افزاری به مرحله اجرا درآورد. در آگوست سال ۲۰۱۲ این شرکت از برنامه‌های خود برای ارائه گیفت‌کارت‌ فیزیکی گوگل پلی در آمریکا خبر داد. این راهکار به کاربرانی که کارت اعتباری یا دبیت کارت نداشتند نیز امکان خرید بازی‌ها، برنامه‌ها و محتوای مختلف موجود در گوگل پلی را می‌داد.

در ماه می سال ۲۰۱۴ شاهد اعمال تغییرات بیشتر در گوگل پلی بودیم. از جمله این تغییرات می‌توان به اضافه شدن اطلاعات ویژه معرفی هر برنامه، سیستم امتیازدهی کاربران و درج اطلاعات مربوط به حجم فایل‌ها اشاره کرد. در ماه جولای، گوگل پلی شاهد طراحی مجدد و ادغام زبان طراحی متریال این شرکت در المان‌های گرافیکی بود.

گوگل تابستان همان سال اعلام کرد با گذشت دو سال از آغاز به کار گوگل پلی، این فروشگاه نرم‌افزاری به بزرگ‌ترین منبع درآمدی گوگل پس از کسب‌وکار تبلیغات اینترنتی این شرکت تبدیل شده است. در این زمان، تعداد برنامه‌های گوگل پلی هم به ۱.۵ میلیون نسخه رسید که در مقایسه با تعداد ۱.۲ میلیون برنامه موجود در اپ‌استور اپل قرار می‌گرفت.

در ماه مارس ۲۰۱۵ گوگل تصمیم گرفت بخش فروش سخت‌افزاری را از گوگل پلی جدا و آن را در گوگل استور ادغام کند. این سیاست به آن معنا بود که گوگل پلی از این زمان تنها برای دانلود و خرید محتوای دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گرفت. در اکتبر ۲۰۱۵ شاهد اعمال تغییرات وسیع در طراحی گوگل پلی بودیم تا کلیدهایی برای تقسیم‌بندی بهتر محتوا، در کنار تصاویری در ابعاد بزرگ برای محصولات منتخب در قسمت بالای رابط کاربری قرار گیرد. علاوه بر این، دو بخش مجزای Apps & Games به‌منظور دسترسی به برنامه‌ها و بازی‌ها، در کنار بخش Entertainment برای دسترسی به فیلم‌ها، نمایش‌های تلویزیونی، کتب، مجلات و موسیقی، پیش روی کاربران قرار گرفت. با گذشت زمان، بخش Entertainment به Movies, Music, Books تغییر نام داد.

۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷: دوران بلوغ

در آوریل سال ۲۰۱۶ آیکون بسته نرم‌افزاری شرکت گوگل با تغییر طراحی، شکل و شمایلی هم‌سو با ظاهر مثلثی شکلی که در آیکون گوگل پلی شاهد هستیم به خود گرفت. در ماه می گوگل اعلام کرد پلی استور گوگل و نرم‌افزارهای اندروید آن روی مجموعه‌ای منتخب از کروم‌بوک‌های مجهز به سیستم‌عامل کروم در دسترس کاربران قرار خواهند گرفت. این در حالی است که اوایل سال جاری میلادی گوگل اعلام کرد تمام کروم‌بوک‌هایی که در سال ۲۰۱۷ رونمایی می‌شوند، به گوگل پلی دسترسی خواهند داشت.

در طرف دیگر، گوگل همچنان فرایند بهبود رابط کاربری پلی استور را در دستور کار قرار داده بود. این شرکت بخشی به نام Trending را در گوگل پلی ادغام کرد که به موضوعات داغ وقت در حوزه رسانه و سرگرمی اختصاص دارد و لینک‌های مخصوص برای دانلود محتوای مرتبط با این موضوعات را در خود جای داده است. گوگل در سال ۲۰۱۶، برای برخورد با توسعه‌دهندگانی که با راهکارهای غیرقانونی قصد داشتند تعداد دانلودهای مربوط به برنامه‌ خود یا اظهار نظرهای کاربران را دستخوش تغییر کنند، برنامه‌هایی در دستور کار قرار داد.

امروز و فردا

در حال حاضر پلی استور گوگل را باید هسته اصلی اکوسیستم اندروید و راهکار اصلی برای دانلود و خرید برنامه‌ها و دریافت محتوا برای این پلتفرم به‌حساب آورد. اگرچه در حال حاضر فروشگاه‌های نرم‌افزاری دیگری نظیر آمازون اپ‌استور هم خدمات مشابهی پیش روی کاربران قرار می‌دهند؛ اما هیچ‌یک نتوانسته‌اند محتوایی قابل رقابت با آنچه از طریق گوگل پلی در اختیار کاربران قرار می‌گیرد، عرضه کنند. تحقیق انجام‌شده توسط AppBrain نشان از آن دارد که در حال حاضر بیش از ۲.۷۷ میلیون نرم‌افزار و بازی برای دانلود از طریق گوگل پلی در اختیار کاربران قرار گرفته‌ است. نکته قابل توجه اینکه در این آمار، تعداد فیلم‌ها، نمایش‌های تلویزیونی، موسیقی، کتاب‌های الکترونیکی و مجلاتی که در این فروشگاه نرم‌افزاری در دسترس کاربران قرار گرفته‌اند، لحاظ نشده است.

با وجود این، پرسشی که بارها توسط تحلیلگران و محققان مطرح شده این است که فروشگاه‌های نرم‌افزار سنتی نظیر گوگل پلی تا چه زمانی به حیات خود ادامه خواهند داد؟

در حال حاضر شاهد توسعه بیش از پیش دستیارهای دیجیتال صوتی نظیر سیری اپل، الکسا شرکت آمازون و گوگل اسیستنت هستیم. با این تفاسیر، این احتمال وجود دارد که حداقل برخی از عناوین موجود در گوگل پلی، با قابلیت‌های موجود در دستیارهای دیجیتال توسعه‌یافته بر پایه هوش مصنوعی جایگزین شوند. علاوه بر این، راهکارهایی نظیر امکان اجرای نرم‌افزار در فضای تحت وب را نیز نباید نادیده نگرفت.

پیشرفت‌های به ثبت رسیده در حوزه تکنولوژی ابری هم ممکن است در نهایت امر، نرم‌افزارهای پخش آنلاین و سرویس‌های مدیریت‌شده در این فضا را به جایگزینی برای عناوین سنتی تبدیل کنند. این در حالی است که پیشرفت‌های محتمل دیگر در حوزه تکنولوژی‌های همراه هم می‌توانند این حوزه را دستخوش تغییر کنند.

با وجود این، باید در نظر داشت که اجرایی شدن تمامی راهکارهای یادشده به گذشت زمان نیاز دارد. در حال حاضر، سیستم‌عامل اندروید با پیشرفت چشمگیری در حال توسعه دامنه پشتیبانی خود از گوشی‌های هوشمند و تبلت‌هایی است که از این اکوسیستم بهره‌مند هستند و همگی به گوگل پلی دسترسی دارند. این در حالی است که پلتفرم‌ها و محصولات دیگر نظیر ساعت‌های هوشمند مجهز به اندروید ور، پلتفرم اندروید اتو و حتی تلویزیون‌های اندروید هم از نسخه‌های سازگار گوگل پلی بهره‌مند شده‌اند. گوگل در پست ویژه‌ای به مناسبت پنجمین سالروز آغاز به کار گوگل پلی، تعداد کاربران فعال این فروشگاه نرم‌افزاری را یک میلیارد نفر در ۱۹۰ کشور مختلف اعلام کرده است.

علاوه بر این، گوگل صفحه‌ای آنلاین را به ۵ دانلود برتر در حوزه بازی‌های ویدئویی، نرم‌افزارها، فیلم‌های سینمایی، موسیقی، آلبوم‌های صوتی و کتاب‌های الکترونیکی در ایالات متحده آمریکا اختصاص داده است. شگفتی این لیست به فیلمی بازمی‌گردد که بیشترین تعداد دانلود را در میان عناوین موجود در گوگل پلی به خود اختصاص داده است. این عنوان، فیلمی نیست جز «Interview» که طنز ویژه‌ای از وضعیت کشور کره شمالی به تصویر کشیده است.

 محتوای مورد علاقه شما که از گوگل پلی دانلود کرده‌اید چه نام دارد؟